Een Constructief Verhaal Maakt Het Verschil!
Wat kunnen organisaties leren van de constructief journalisme beweging?
Het lijkt wel of tegenwoordig alles een probleem of een crisis is. De file waar we in staan, stikstof, personeelstekorten, vluchtelingen, klimaat, automatisering, enz. We zien het als we de krant openslaan in de ochtend, in gesprekken met collega’s en in projecten op het werk. Negativiteit verkoopt en is daarom ook continu in berichtgeving van bijvoorbeeld de overheid, het nieuws en onze eigen organisaties. Maar wat is het effect van al deze negativiteit?
Het zien van problemen op zich is geen probleem. Het probleem met problemen ontstaat wanneer we niet meer kunnen zien dat er vaak ook een oplossing is of zelfs een kans schuilgaat achter deze problemen. Dat heeft te maken met ons reptielenbrein, evolutionair gezien het oudste onderdeel van onze hersenen.
Ons reptielenbrein geeft prioriteit aan negatieve informatie omdat dit onze Neanderthaler voorouders goed van pas kwam. Het reptielenbrein is namelijk gebrand op maar één ding: overleven! Het herkennen van een potentieel gevaarlijke situatie was een manier voor ons om te overleven, te evolueren en te gedijen. Het reptielenbrein denkt niet na en onthoudt ook niets, het reageert instinctief en automatisch. Zonder na te denken geeft dit onderdeel van onze hersenen dus prioriteit aan negatieve informatie.
We hebben ons reptielenbrein nodig, maar in het huidige informatietijdperk leidt de constante stroom van slecht nieuws en negatieve informatie tot een fenomeen dat 'aangeleerde hulpeloosheid' wordt genoemd. Aangeleerde hulpeloosheid is een gedrag waarbij we geconditioneerd raken om te geloven dat een slechte situatie niet te veranderen is, wat leidt tot een onrealistisch negatieve kijk op de wereld en een gevoel van permanente crisis. Dit zien we ook vaak terug in de organisaties waar we mee werken. Na de 7e reorganisatie wordt het steeds lastiger voor medewerkers om nog te geloven dat het nu echt beter zal gaan. En dus ook om deze te accepteren en eraan mee te werken.
Binnen de journalistiek is er een beweging ontstaan die de strijd aangaat met deze constante stroom van negatieve informatie. Deze beweging heet constructief journalisme. Wat kunnen organisaties leren van deze beweging?
Wat is constructief journalisme?
Allereerst: wat is constructief journalisme? Constructieve journalistiek is een antwoord op de toenemende tabloidisering, sensatiezucht en negativiteit van de nieuwsmedia vandaag de dag en biedt een aanvulling op zowel de breaking news cycle als de onderzoeksjournalistiek. Deze beweging pleit ervoor dat kwaliteitsverslaggeving zowel kritisch, inspirerend, genuanceerd als boeiend moet zijn. Hieronder is visueel weergegeven wat de verschillen zijn tussen de breaking news cycle, onderzoeksjournalistiek en constructief journalisme:
Breaking news vertelt je welke problemen er op dit moment spelen in onze wereld.
Onderzoeksjournalistiek onderzoekt wat de oorzaak is van het probleem.
Constructieve journalistiek verkent mogelijke oplossingen.
Een mooi voorbeeld van constructieve journalistiek is de volgende video over klimaatverandering:
Wat is het effect van constructieve journalistiek?
Ons reptielenbrein kan overheersend werken, zeker als we worden gebombardeerd met negativiteit. Af en toe een negatieve trigger kan motiverend werken in de zoektocht naar een oplossing, maar wanneer ons reptielenbrein teveel wordt gestimuleerd, bijvoorbeeld door constante negatieve berichtgeving, wordt het steeds lastiger om onze neocortex oftewel het menselijk brein (neocortex) te activeren. En dan kunnen we zoals eerder gezegd last krijgen van aangeleerde hulpeloosheid.
Het menselijk brein is, evolutionair gezien, het jongste gedeelte van je brein. Het is vooral betrokken bij de hogere functies van je brein zoals rationaliteit, nuchterheid en ons probleemoplossend vermogen. In dit deel van je hersenen maak je weloverwogen beslissingen, doe je kennis op, denk je logisch na, ben je creatief en analyseer je problemen. Dit deel van je hersenen is nodig om te komen tot oplossingen voor problemen.
Constructieve journalistiek heeft als doel ervoor te zorgen dat we als consument geen last krijgen van aangeleerde hulpeloosheid en dat we hoop houden om te komen tot een oplossing. Het zorgt ervoor dat we aspiraties behouden (of krijgen) en dat we overtuigd blijven van het feit dat we allemaal verandering kunnen creëren – ongeacht hoe groot het probleem is. Met andere woorden: het zorgt ervoor dat we optimistisch blijven!
Wat kunnen organisaties leren van constructieve journalistiek?
We willen natuurlijk allemaal dat iedereen in onze organisatie zo goed mogelijk gebruik maakt van zijn of haar probleemoplossend vermogen. Daarom is het goed om na te denken over onze eigen berichtgeving en wijze waarop we nieuws delen of bijvoorbeeld veranderingen aankondigen. Want een constructief verhaal kan het verschil maken!
Constructieve journalistiek heeft aan aantal stappen die bijdragen aan een constructieve en optimistische berichtgeving. Deze zijn als volgt:
Focus op oplossingen - benoem niet alleen de problemen, maar betrek er ook mogelijke oplossingen bij;
Bedenk nuances - voorkom dat kwesties als zwart of wit worden afgeschilderd, betrek er de vele grijstinten bij;
Bevorder een democratische dialoog die de discussie vooruit brengt.
Een uitweg schetsen, praten vanuit mogelijkheden en ons daarop richten, geeft hoop en ruimte. En goede verhalen helpen bij het beter onthouden en bij het (ver)binden van mensen. Zo weten we vanuit de wetenschap van de positieve psychologie. We kunnen binnen onze organisaties dus mooi de kunst afkijken van de basisprincipes uit de constructieve journalistiek als we berichten naar buiten brengen. Hoe zie jij dat deze stappen toegepast kunnen worden in bijvoorbeeld de volgende meeting met jouw team? Laat het ons weten in de comments:
Het Sprankel & Co Congres komt er weer aan!
Met Sprankel & Co organiseren wij 23 september een congres gebaseerd op deze uitgangspunten: hoe zorg je dat mensen, ondanks allerlei drukte en tegenslagen, gemotiveerd blijven en vanuit oplossingen denken? Welke sfeer is daarvoor nodig? Interesse om hier meer over te weten? Schrijf je dan nu in voor de nieuwsbrief want we verloten 2 gratis kaartjes voor het congres onder onze lezers.
En deel deze nieuwsbrief met je collega’s zodat ze ook kans maken op gratis kaartjes!