Hoe Actief Luisteren Kan Leiden Tot Een Veiligere Werkomgeving
Een van de meest belangrijke, maar onderschatte aspecten van positief leiderschap is actief luisteren. Als leiders met overtuiging luisteren, kunnen ze hun teamleden de aandacht en bevestiging geven die ze nodig hebben om zich veilig uit te drukken.
Het is een veel voorkomende misvatting dat managers zo uitgesproken mogelijk moeten zijn tijdens vergaderingen. Het is juist productiever om te worden gezien als facilitator in plaats van spreker. Als manager ben je een goed facilitator door iedereen evenveel tijd te geven om ideeën uit te wisselen en niet te onderbreken als iemand anders aan het woord is. En door vragen te stellen waaruit blijkt dat je hebt opgelet en geluisterd naar wat de andere mensen in het team hebben gezegd.
We weten dat managers die actief luisteren met hun teams, beter presterende teams hebben dan degenen die dat niet doen. Maar waarom?
Het blijkt dat actief luisteren een hoeksteen is van "psychologische veiligheid". Dit is de toestand waarin men zich op zijn gemak voelt bij het uiten van meningen en gedachten zonder bang te hoeven zijn om bekritiseerd of gestraft te worden. (meer daarover in onze vorige nieuwsbrief)
Wanneer de leider van een team bekend staat als een actieve (en daarmee begrijpend) luisteraar, heeft dat een positief effect op de psychologische veiligheid op het werk, omdat werknemers zich dan meer op hun gemak voelen om te praten over uitdagingen of vragen te stellen zonder bang te hoeven zijn voor een oordeel van hun manager. Het is ook belangrijk voor leiders om ervoor te zorgen dat iedereen zijn zegje heeft kunnen doen voordat er beslissingen worden genomen, zodat niemand zich buitengesloten voelt bij besluitvormingsprocessen; aandachtig luisteren kan ook helpen dit proces te vergemakkelijken!
Wanneer managers actief luisteren en zich daarbij ook empathisch tonen naar hun teamleden, laten ze zien dat ze niet alleen geïnteresseerd zijn in de bijdragen van de persoon in kwestie, maar hen ook steunen in hun inspanningen om goed werk te leveren. Dit creëert een omgeving waar werknemers zich kwetsbaar kunnen opstellen, fouten kunnen toegeven en ervan kunnen leren zonder zich zorgen te maken dat ze ervoor gestraft worden.
Uit divers onderzoek (Link) blijkt dat wanneer werknemers zich psychologisch veilig voelen op het werk, ze eerder risico's nemen en meer openstaan voor nieuwe ideeën en innovatieve oplossingen. Ze zullen het ook eerder open vertellen als ze een fout hebben gemaakt – wat betekent dat er minder tijd wordt besteed aan het verdoezelen van de fout en minder tijd wordt verspild aan ineffectieve oplossingen. Maar ook dat er meer tijd wordt besteed aan het oplossen van het probleem, verbeteren van de kwaliteit en het boeken van vooruitgang.
Wat is actief luisteren?
Actief luisteren is een communicatietechniek waarbij de luisteraar moet begrijpen, interpreteren en evalueren wat hij hoort. Effectief luisteren staat centraal in alle effectieve relaties, zowel persoonlijk als professioneel, omdat het ons in staat stelt de boodschappen die anderen gebruiken om hun gevoelens, overtuigingen en ideeën over te brengen, te ontvangen en te begrijpen.
Actief luisteren is een onmisbare vaardigheid voor managers die psychologische veiligheid in hun teams willen opbouwen. Actief luisteren is al decennialang een veelgebruikte communicatiestrategie, maar wordt de laatste tijd steeds meer gezien als een manier om de betrokkenheid en productiviteit van het team te verhogen.
Wanneer je actief luistert, wacht je niet alleen op je beurt om te spreken. Je probeert het perspectief van de ander te begrijpen, en je bevestigt dat begrip voordat je antwoordt. Het gaat er ook niet alleen om te horen wat de ander te zeggen heeft - het gaat erom dat je het in je opneemt en je inleeft in het standpunt van de ander.
Door te leren hoe je een actieve luisteraar kunt zijn, kun je helpen een veilige ruimte te creëren voor jouw medewerkers om zich te uiten en elke dag het beste uit zichzelf te halen op het werk.
Belemmeringen voor actief luisteren
Actief luisteren kan een uitdaging zijn voor zowel managers als hun teams. Het is moeilijk om achterover te leunen en echt naar iemand anders te luisteren als je gewend bent degene te zijn die met de antwoorden komt, de leiding neemt en delegeert. Nog een aantal andere redenen waarom actief luisteren soms lastig is:
Niet de tijd nemen om te luisteren, druk zijn
Werknemers onderbreken terwijl ze praten
Niet genoeg oefenen in actief luisteren
Emoties in de weg laten staan van het luisteren
Non-verbale signalen en lichaamstaal over het hoofd zien
Ervan uitgaan dat je weet wat je medewerkers denken of voelen
Focussen op de verkeerde dingen wanneer je luistert (meestal je eigen agenda)
4 tips om te starten met actief te luisteren
Wanneer je communiceert met een collega, is actief luisteren de sleutel tot het creëren van psychologische veiligheid op het werk. Door je teamleden de ruimte te geven die ze nodig hebben om gehoord te worden, kun je een gevoel van comfort en vertrouwen kweken dat hen in staat zal stellen hun mond open te doen als zich belangrijke problemen voordoen.
Hier zijn enkele manieren waarop jij als manager actief luisteren kunt oefenen:
Maak tijd voor één-op-één gesprekken: Regelmatige ontmoetingen met elk lid van je team geven je de kans om meer te weten te komen over hun werk, hun problemen en hun doelstellingen. Het biedt hen ook de kans om vragen te stellen en hun behoeften te uiten.
Luister zonder te oordelen en vat samen wat je denkt te hebben gehoord: Wanneer het tijd is voor je teamleden om te praten, spring dan nog niet in de bres met adviezen of oplossingen. Geef ze in plaats daarvan de kans om over hun ideeën na te denken en ze te delen zonder oordeel van jouw of iemand anders in de groep.
Stel open vragen: Het stellen van open vragen geeft je teamleden de mogelijkheid om zo weinig of zo veel informatie te delen als zij prettig vinden – en het stelt hen in staat om meer context te geven indien nodig.
Wees aanwezig tijdens vergaderingen: Het is gemakkelijk voor managers die ook verantwoordelijk zijn voor het leiden van vergaderingen om afgeleid te worden door andere taken tijdens die vergaderingen – zet je telefoon uit en laat je niet afleiden door social media uitingen op de laptop, en las tijdig korte pauzes in bij lange vergaderingen.
Actief luisteren is niet alleen van vitaal belang bij het voorkomen van misverstanden en het oplossen van conflicten, maar het kan je werkplek ook een meer attente en veilige omgeving maken. Als je actief luistert naar je team, creëer je een omgeving waarin iedereen weet dat zijn stem wordt gehoord en gerespecteerd, zelfs als wat hij zegt iemands mening kan tegenspreken. Door actief te luisteren, span je je bewust in om naar je werknemers te luisteren – zo helpt je misschien een gebroken systeem te repareren, verspreid je geluk en bevorder je een gevoel van psychologische veiligheid.
Wil jij ook werken aan de psychologische veiligheid binnen jouw organisatie? Psychologische veiligheid is een belangrijk onderdeel van ons programma positief samenwerken en ons programma positief leiderschap. Beide programma’s zijn op maat gemaakt en bedoeld voor organisaties die meer willen halen uit hun teams. Interesse? Neem contact met ons op:
En deel deze nieuwsbrief met je collega’s zodat ook zij direct bovenstaande tips kunnen gebruiken om te werken aan een psychologisch veilige werkomgeving: